دویجه وله: محتوای مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب از جمله مسایلی است که در کانون توجه و کنجکاوی بسیار قرار دارد. به همین دلیل نیز ظرف چند روز گذشته آژانس‌های خبری مختلف تلاش کردند از جزییات این طرح مطلع شوند و آن را به سرعت علنی کنند.
با این حال، برای تیم مذاکره کننده ایران و در راس آن محمد‌جواد ظریف وزیرخارجه جمهوری اسلامی این مهم است که فعلا درباره امتیازهایی که ایران می‌دهد یا می‌گیرد و مراحل طرح پیشنهادی‌اش جنجال به پا نشود و این تا جایی که می‌شود “محرمانه” بماند.
او در صفحه فیسبوک خود نوشته است که وارد عرصه‌ای دشوار شده و حاضر است فشار تبلیغاتی را تحمل کند، ولی «به نتیجه مذاکراتی که با حقوق و منافع مردم ایران ارتباط دارد خدشه‌ای وارد نشود.»
تیم مذاکره‌کننده ایران از مردم خواسته‌اند به آن اعتماد کنند. با این حال مخالفان حل مناقشه در داخل و خارج کم نیستند. اسرائیل دائما هشدار می‌دهد که به ایران نباید و نمی‌توان اعتماد کرد. در ایران نیز اصول‌گرایانی که ظاهرا “پشت درهای بسته” مانده‌اند، از لزوم “شفافیت” مذاکرات سخن می‌گویند و ضرورت نظارت‌شان بر آن.
آیا مخفی نگه داشتن مذاکراتی در این سطح و با وجود نیروهایی در داخل و خارج از ایران که به شدت در پی یافتن جزییات آن هستند، امکان‌پذیر است؟ آیا اساسا ضرورتی دارد که این مذاکرات پنهان بمانند؟ آیا مردم نباید از طرحی که وزیرخارجه ارائه داده، با خبر شوند؟
جنگ روانی ایران و آمریکا و آستانه تحمل
منصور فرهنگ استاد علوم سیاسی درنیویورک در گفت‌وگو با دویچه وله از موضع وزیر خارجه ایران در ضرورت مخفی نگه داشتن این مذاکرات حمایت می‌کند و معقتد است که تقابل ۳۴ ساله بین ایران و آمریکا تبدیل به یک جنگ روانی بین طرفین شده و اگر طرفین در این فضا بخواهند به توافقی برسند که برای هر دو قابل تحمل باشد، باید در مراحل اولیه و در ادامه حرکت به سوی تفاهم، امتیازاتی به‌یکدیگر بدهند.
او می‌گوید: «هرکدام‌از طرفین باید بتواند این امتیاز را در چارچوب اختلافات و رقابت‌های داخلی مربوط به تقابل بین دو کشور، به‌عنوان دستآوردی مطرح کند و توافق را توجیه کند و عقلانی جلوه دهد. این است که اگر ما امید داشته باشیم که این مذاکرات به نتیجه برسد، باید این مذاکرات محرمانه بماند، تا آنجایی که در گرفتن امتیازات و دورنمای این توافق هر دو طرف بتوانند با مخالفین داخلی خودشان روبرو شوند. این هم درایران و هم در آمریکا مطرح است. اگر همه‌ی موضوعات مورد مذاکره از اول بخواهد باز باشد، تردیدی نیست که در هر دو کشور عناصر افراطی و دست‌راستی به دلایل مختلف می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند و جوّی در درون بسازند که ادامه‌ی این مذاکرات را مشکل کند.»
منصور فرهنگ که زمانی نیز نماینده ایران در سازمان ملل متحد بوده، به محرمانه بودن بسیاری از مذاکرات در سطح مناسبات میان کشورها اشاره می‌کند: « اولاً در روابط دیپلماتیک و حل و فصل خصومت‌های دیپلماتیک، مذاکرات محرمانه به‌هیچ‌وجه یک امر غیرمترقبه نیست. آن چیزی که برای جامعه ایران مهم است، این است که آن تفاهم و توافقی که طرفین به آن می‌رسند، چه پیامدهایی از نظر اقتصادی و امنیتی برای جامعه ایران دارد. این در یک دنیای انتزاعی و ایدآلیستی است که همه‌ی مذاکرات باید باز باشد، شفافیت داشته باشد. ولی چنین چیزی، خصوصاً در روابط بین‌المللی هرگز وجود نداشته است.»
ایران، اسرائیل و آمریکا هرسه باید کوتاه بیایند!
منصور فرهنگ از یک اجبار برای همه طرفین درگیر سخن می‌گوید. چه ایران، بویژه اصول‌گرایانی که خواهان ادامه شعار‌های قدیمی از جمله «مرگ بر آمریکا» و «حق مسلم غنی‌سازی» هستند، چه نیروهای افراطی آنسوی مذاکره که از ایران طلب قطع کامل همه فعالیت‌های هسته‌ای خود را می‌کنند. او به خوشبینی که در آمریکا و در عرصه بین‌المللی نسبت به ایران به وجود آمده اشاره می‌کند و معقتد است که علت این خوشبینی در حقیقت یک اجبار است:
«حل این مسئله برای طرفین یک ضرورت شده است و این ضرورت است که در واقع همه طرف‌ها را بر سر میز مذاکره کشانده است. آمریکا به خواست حداکثری خودش نمی‌رسد و باید کوتاه بیاید. این کوتاه آمدن ضرورتی است برای آن که هم بتوانند از ایران امتیازاتی بگیرند، هم به عناصر تندرو داخل آمریکا بگویند که فعلاً این بهترین توافق‌نامه‌ای است که ما می‌توانیم بگیریم.»
این “کوتاه آمدن” به‌باور منصور فرهنگ شامل حال ایران و اسرائیل هم می‌شود. او می‌گوید: «ایران هم به خاطر رفتار و کردار خصمانه و تهدیدآمیز ۳۴ ساله، باید از بخشی از حقوق خود بگذرد. و برای اسراییل هم، مثل بسیاری بازیگران بین‌المللی، این طور نیست که همیشه به موضوع حداکثری خودش برسد. این کشور هم باید کوتاه بیآید.»
چشم‌انداز ایران
به باور منصور فرهنگ فرای هر توافقی که ایران و آمریکا به آن برسند، مهم‌ترین مسئله اعتمادسازی از سوی ایران است. او می‌گوید: « علیرغم هر توافقی، توانایی تکنولوژی هسته‌ای ایران ادامه پیدا می‌کند و این امکان وجود دارد که ایران پنج یا چهار و یا سه سال دیگر بخواهد آن توافقی را که با آمریکا کرده، لغو کند. یعنی هر توافقی که اکنون انجام شود، یک مدت زمانی خواهد داشت. این همان چیزی است که نیروهای خصومت‌گرا در آمریکا می‌توانند بر آن انگشت بگذارند و بگویند که ایران تنها دارد وقت می‌خرد. بنابراین یک تحول یا تغییری در روش و نیت ایران ضروری است. تغییر درروابط این کشور با جهان غرب و آمریکا و نشان دادن این که داشتن تکنولوژی هسته‌ای در ایران خطری برای منطقه و یا دولت اسراییل و یا دیگران نخواهد بود.»